یکی از سوال های مهمی که درباره ی ایمان قابل طرح است، مساله ی متعلَّق ایمان است . به چه چیز باید ایمان بیاوریم؟ این سوال از آن جهت مهم است که برای متعلق ایمان هر چیزی را می توان فرض کرد.
به عنوان مثال، مشرکان به الهه های خود ایمان دارند کسانی هم که طبیعت گرا و قایل به اصالت ماده هستند به ماده و نظریات مادی گرایانه ی خود ایمان دارند .
بنابر این بحث از متعلَّق ایمان ، امری است لازم ، و اگر این مسأله روشن نشود، بعید نیست که انسان ها روزی به افکار باطل و انحرافی گرفتار شوند .
در قرآن کریم متعلَّق های مختلفی برای ایمان ذکر شده است ؛ مانند این آیه ی شریفه که می فرماید : « لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِب وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّه وَ الْيَوْمِ الْآخِر؛(1) نیکوکاری آن نیست که روی خود را به سوی مشرق و یا مغرب بگردانید ، بلکه نیکی آن است که کسی به خدا و روز بازپسین و فرشتگان، کتاب آسمانی و پیامبران ایمان آورد» .
در این آیه ی شریفه، ایمان به خدا، روز قیامت ، فرشتگان ، کتاب آسمانی و پیامبران مطرح شده است.
اما با وجود ذکر متعلَّق های مختلف، می توان همه ی آنها را به یک متعلَّق بازگرداند و گفت متعلّق ایمان، خدا با جمیع صفات و لوازمش می باشد . روح همه ی ایمان ها به ایمان به خدا باز می گردد و ایمان به سایر چیزهایی هم که در آیه ی شریفه ذکر شده ، در واقع از لوازم و آثار و پیامدهای ایمان به خداست، اقتضای حکمت خدا بعثت انبیاست .
بنابراین ایمان به خدا، ایمان به انبیاء را در پی می آورد، ایمان به انبیاء نیز ایمان به کتاب های آسمانی را که انبیاء از جانب خدای متعال می آورند در پی خواهد داشت. همچنین لازمه ی ایمان به انبیاء، پذیرش فرشتگان و ایمان به وجود آنها است ؛ چرا که آنان وحی الهی را بر پیامبران نازل می کنند. همان طور که از لوازم ایمان به خدا ، پیامبران و کتاب های آسمانی ، ایمان به معاد و روز قیامت نیز هست . (2)
بنابراین هر انسان منصفی که قرآن مجید را بررسی کند به روشنی در می یابد که متعلق ایمان از نظر قرآن،«الله» و صفات و لوازم مربوط به او است؛ از قبیل: انبیاء فرشتگان، آخرت ، کتاب های آسمانی و…
پس می توان گفت ایمان « بالله » قطعاً از مصادیق و متعلقات ایمان خواهد بود که در لسان قرآن کریم به طور مطلق ذکر شده و مطلوب و ارزشمند است و با بررسی آیات دیگر نیز می توان چنین استفاده کرد که متعلق های ایمان همان توحید ، نبوت و معاد که بزرگان علما به عنوان اصول عقاید دسته بندی کرده اند می باشد .
کتب و رسل یا رسول خاصّ و پیامبران همگی در اصل نبوت منظور گردیده اند، ملائکه نیز بدین لحاظ که واسطه در وحی هستند ناگزیر متعلّق ایمان خواهند بود .
با این توضیحات روشن می شود که منظور از ایمان در قرآن کریم ایمان به سه اصل است که اساسی-
ترین آنها ایمان « بالله » خواهد بود که اگر جامع و کامل باشد ، ایمان به دو اصل دیگر را نیز تأمین می کند؛ زیرا ، از آن جا که خداوند ربّ انسان است و به مقتضای ربوبیت خود باید او را هدایت کند و هدایت خداوند نسبت به انسان به وسیله ی وحی انجام می گیرد ، ایمان بالله ، متضمن ایمان به نبوت خواهد بود. پس ایمان به نبوت از ایمان به توحید بر می خیزد ؛ چنان که مقتضای عدل خداوند، این است که بین مؤمن و کافر ، متقی و فاسق فرق بگذارد و هر کدام از آن دو به پاداش مناسب یا مجازات متناسب با اعمال و رفتار زشت یا زیبای خویش برسند و قطعاً اعطاء پاداش نیکوکاران و کیفر بدکاران جز در قیامت ممکن نیست و بنابراین، ایمان به خدا و عدل او خود به خود متضمن ایمان به معاد خواهد بود. (3)
1- قران کریم، سوره ی بقره(2)، آیه ی 177.
2-محمد تقی ، مصباح یزدی، آیین پرواز، چاپ دوازدهم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)،1388، ص 144-143.
3-محمد تقی، مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، ج1، چاپ پنجم،قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1391، ص130-131.